Gość nie lubi kotów,
więc nerwy tłumię,
jednak mu wybaczam,
bo ja go rozumiem:
przebywając z kotem,
...w bliskiej zażyłości,
mógłby się nabawić,
kompleksu niższości.
Franciszek Klimek
KOT JAKI JEST
Ocena kondycji ciała kota
Oszacowanie optymalnej masy ciała jest ważnym elementem dbania o właściwą kondycję zwierzęcia. Spadek poniżej tej wartości lub nadmierny przyrost masy ciała świadczą o błędach żywieniowych, mogą być też ważnym symptomem choroby. Regularne kontrolowanie masy ciała pozwala zareagować natychmiast - modyfikując dietę czy wykonując odpowiednie badania i stawiając trafną diagnozę. Im szybciej podejmie się działania tym więcej szans na szybkie przywrócenie kotu zdrowia i właściwej kondycji.
Otyłość
W terapii otyłości stosowane są specjalne opracowane diety odchudzające. Obliczając dawkę pokarmową, ustala się ją w oparciu o zapotrzebowanie energetyczne zapewniające utrzymanie optymalnej masy ciała. To gwarantuje, że organizm kota będzie wykorzystywać rezerwy tkanki tłuszczowej, jako źródło energii, skutecznie prowadząc do utraty masy ciała. Jednak w celu ustalenia bytowego zapotrzebowania na energię konieczne jest oszacowanie optymalnej masy ciała. W odróżnieniu od ludzi, w przypadku kotów nie istnieją gotowe tabele, ani aparatura umożliwiająca w praktyce uzyskanie takich danych. Dostępna jest natomiast inna powszechnie stosowana metoda: pięciostopniowa ocena kondycji ciała.
Precyzyjne szacowanie optymalnej masy ciała
W tabelach zapotrzebowania energetycznego, wykorzystuje się wskaźnik nazywany beztłuszczową masą ciała. Składają się na nią między innymi organy wewnętrzne, mięśnie, kości i tkanka łączna, która u kota zawiera około 25% tłuszczu (Laflamme, 1997). Dlaczego jednak jest potrzebne rozgraniczenie na beztłuszczową masę ciała i tkankę tłuszczową? Odpowiedź podsuwa sama fizjologia. Otóż tkanka tłuszczowa jest nieaktywna metabolicznie, co oznacza, że do funkcjonowania potrzebuje niewielkiej ilości energii. Przeciwieństwem są tkanki zaliczane do beztłuszczowej masy ciała - tam przemiany energetyczne są intensywne, trwa też ciągły proces regeneracji i wymiany komórek (wystarczy pomyśleć o pracujących mięśniach czy przewodzie pokarmowym). Z tego powodu szacowanie potrzeb energetycznych organizmu po prostu na podstawie ogólnej masy ciała doprowadzi do poważnego zawyżenia podaży energii i jest częstym powodem niepowodzenia terapii odchudzającej.
Przykład
Zapotrzebowanie bytowe na energię u dorosłego, niekastrowanego kocura o masie ciała 4 kg wynosi 240 kcal (60 kcal na kg masy ciała). W przypadku kota z nadwagą o masie 11 kg ustalono docelową masa ciała na 6,5 kg. Aby doszło do spodziewanej utraty masy ciała pobranie energii musi zostać zmniejszone do 60% zapotrzebowania bytowego, czyli około 234 kcal (60 x 6, 5 x 0,6). Jednak taka podaż energii będzie zbyt wysoka i nie doprowadzi do schudnięcia kota. Dopóki podaż energii nie będzie odpowiadać właściwej masie optymalnej (tu 4 kg beztłuszczowej masy ciała) nie dojdzie do spadku wagi. Ponadto, jest jeszcze inne ryzyko, bowiem gdyby założono wyższą wagą docelową (co często czynią opiekunowie), np. na 7 czy 8 kg i na tej podstawie obliczono podaż energii to kot mógłby nawet przytyć!
Stosowane metody
A) Masa ciała zwierzęcia
Brakuje jednorodnych wskaźników, co do wartości optymalnej masy ciała u kotów. Najbardziej popularne koty europejskie krótkowłose ważą średnio od 3,5 do 4,5 kg. Jednak w przypadku kotów innych ras masa ciała jest uzależniona typu budowy (konstytucji) i innych cech morfologicznych. W takim przypadku masa ciała 4 kg może oznaczać zarówno kota z niedowagą, kota o prawidłowej masie ciała, jaki i kota otyłego. Również w obrębie jednej rasy mogą występować różnice wagowe, wynikające oczywiście z dymorfizmu płciowego, ale też czynników środowiskowych i genetycznych, np. cech danej linii hodowlanej czy fenotypu rodziców.
Niezależnie od tego, masa ciała jest parametrem, który trzeba monitorować. Należy pamiętać, że waga dorosłego, zdrowego kota powinna utrzymywać się na stałym poziomie, chociaż nie można wykluczyć pewnych wahań spowodowanych np. czynnikami natury behawioralnej (nowy osobnik w kolonii, sezon aktywności płciowej itp.). Zazwyczaj wystarczy ważenie kota raz w miesiącu i każdorazowe zapisywanie wyników. Zapiski pozwalają śledzić przebieg ewentualnych zmian masy ciała (dynamika, powtarzalność, okresowość, amplituda itp.),a w razie potrzeby są niezwykle cenną wskazówką dla lekarza weterynarii.
W przypadku ludzi uznaje się, że wszelkie wahania masy ciała przekraczające odpowiednio: 2% tygodniowo, 5% miesięcznie lub 10% w przeciągu 6 miesięcy, są wskazaniem do przeprowadzenia dokładnej analizy dietetycznej i badań kontrolnych (ANAES, 2003). Wydaje się właściwe przyjęcie takiego wzorca również w medycynie weterynaryjnej (Chan, 2006).
B) Ocena kondycji ciała zwierzęcia
Metodą pozwalającą określić optymalną masę ciała kota, jest ocena kondycji ciała. Chociaż jest to metoda subiektywna i wymaga pewnego doświadczenia, to pozostaje bardzo wiarygodna. Zarówno kontrola masy ciała, jak i wynik oceny kondycji ciała powinny być odnotowywane w dokumentach hodowlanych każdego kota.
Pierwotna skala używana w tej metodzie miała 9 kategorii (Laflamme, 1997), ale obecnie uważa się, że pięciostopniowa skala jest wystarczająca, a przy tym wygodniejsza do zastosowania (niektórzy stosują dodatkowe podpunkty i w rezultacie powstaje znów 9 ocen).
System opiera się na ocenie wzrokowej sylwetki zwierzęcia oraz na omacywaniu wybranych okolic ciała. Podczas oceny wzrokowej zwierzę znajduje się w pozycji stojącej i jest oglądane z obu boków oraz z góry.
Z powodu stresu wywołanego badaniem weterynaryjnym i wizytą w lecznicy trudno jest dokonać właściwie takiej oceny, dlatego dobrze, aby hodowca sam opanował umiejętność oceny kondycji swoich zwierząt. Wtedy takie badanie można wykonać na spokojnym zrelaksowanym kocie. Trzeba jednak pamiętać o pewnej pułapce - otóż badania wykazały, że opiekunowie mają tendencję do zaniżania oceny kondycji ciała swoich zwierząt, zwłaszcza w przypadku istnienia nadwagi (Allan, 2000; Colliard, 2008). Tu pomocny może być zaufany znajomy, najlepiej inny hodowca mniej związany emocjonalnie ze zwierzęciem, który zweryfikuje ocenę. Przydatne są też wzorce sylwetek - często bardziej praktyczne niż same, suche opisy cech odpowiadających poszczególnym ocenom.
W dobie aparatów cyfrowych i telefonów wyposażonych w możliwość fotografowania dobrym rozwiązaniem jest wykonanie zdjęć poglądowych (zwłaszcza w przypadku podejrzenia niedowagi lub nadwagi). Zdjęcia powinny przedstawiać kota stojącego w naturalnej postawie, widzianego z boku oraz z góry. W procesie powrotu do prawidłowej kondycji porównywanie zdjęć z poszczególnych etapów terapii jest silnie motywujące dla opiekuna i może stanowić interesujący dokument dla lekarza.
Dobrze przeprowadzona ocena kondycji ciała umożliwia obliczenie optymalnej masy ciała kota. Przy skali 5-stopniowej, każde pół punktu odpowiada średnio odchyleniu o 10 - 15% , przy czym kondycja prawidłowa odpowiada ocenie wynoszącej 3. Przykładowo, ocena kondycji ciała równa 4 informuje o nadwadze wynoszącej około 20 - 30%.
U kociąt, które wciąż przecież rozwijają się, za prawidłową uznaje się ocenę kondycji o wartości od 2 do 2,5.
W przypadku skrajnych ocen - 1 lub 5, wartością minimalną jest 40%, jednak brak wartości maksymalnej, która niestety może przekraczać nawet 100%.
OCENA KONDYCJI CIAŁA KOTA
1. Omacywanie klatki piersiowej
Umożliwia ocenę grubości warstwy tłuszczu podskórnego na żebrach. W tym celu obie dłonie płasko przykłada się po obu bokach klatki piersiowej kota i przesuwa powoli w kierunku dogłowowym oraz doogonowym. U kotów w optymalnej kondycji ciała można wyczuć i bez trudu policzyć żebra końcówkami palców, bez konieczności wywierania ucisku.
2. Omacywanie kręgosłupa, lędźwi i miednicy
Dłoń należy przesuwać wzdłuż kręgosłupa, omacując okolicę lędźwi oraz miednicy. U kotów w optymalnej kondycji ciała są łatwo wyczuwalne wszystkie wyniosłości kostne (wyrostki kolczyste, kości miednicy) oraz wyczuwalna warstwa tkanki mięśniowej.
3. Omacywanie okolic brzucha
Badanie najlepiej przeprowadzić u zrelaksowanego kota , które nie napina silnie mięśni brzucha. Dłonie kładzie się pod brzuchem kota i delikatnie omacuje w kierunku pachwin. U kotów w optymalnej kondycji ciała tkalna tłuszczowa może być wyczuwalna, ale jest warstwa powinna być cienka.
C) Wady i ograniczenia metody oceny kondycji ciała
Ocena kondycji ciała (body condition score- BCS) umożliwia przede wszystkim ocenę obecności oraz grubości podskórnej tkanki tłuszczowej.
Bywa jednak, że u kotów, które uzyskały prawidłową (3/5) lub tylko nieznacznie wyższą (3,5/5) ocenę kondycji, obserwuje się poszerzenie obrysu brzucha (sylwetka przypomina wówczas kształtem gruszkę). To wskazuje na obecność znacznej ilości śródtrzewnej tkanki tłuszczowej. W takim przypadku należy uznać, że kot ma nadwagę i kwalifikuje się do terapii odchudzającej.
W przypadku ludzi otyłość brzuszna, której towarzyszy charakterystyczny kształt sylwetki (przypominający jabłko), jest typowym objawem zespołu metabolicznego. Diagnoza tego schorzenia jest stawiana w przypadku zaistnienia przynajmniej 3 z 5 poniżej wymienionych kryteriów:
• hiperglikemia
• hipertrójglicerydemia
• nadmierna koncentracja HDL- cholesterolu
• obwód talii 88cm (kobiety) i 102 cm (mężczyźni)
• nadciśnienie
Zespół metaboliczny predysponuje do rozwoju cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, chorób wątroby oraz zaburzeń płodności. We Francji, jedna na sześć dorosłych osób (niezależnie od płci), cierpi z powodu tej choroby; w Paryżu, w Hospital Pitie-Salpetriere, istnieje nawet osobny oddział dla osób z tym schorzeniem. Pomimo, że zespół metaboliczny obserwowany jest głównie u pacjentów ze zwiększonym indeksem masy ciała (BMI, współczynnik masy ciała, obliczany dzieląc masę ciała podaną w kilogramach przez wzrost podniesiony do kwadratu, prawidłowo wynosi miedzy 19 a 24), zdarza się, że przy prawidłowym BMI, obserwowana jest otyłość brzuszna, która jest przyczyną zespołu metabolicznego (w tym insulinooporności).
Podobna sytuacja dotyczy wcześniej opisanego kota, o sylwetce w kształcie gruszki. Brak jest specjalistycznych badań dotyczących występowania zespołu metabolicznego u kotów. Jednak, ważne jest aby identyfikować koty, które mogą mieć nadmiar tłuszczu brzusznego, co może być przyczyną zaburzeń przebiegu metabolizmu.
INSTRUKCJA PRZEPROWADZANIA OCENY KONDYCJI U KOTA
Ocena wzrokowa zwierzęcia z boku i od góry oraz porównanie z przedstawionymi poniżej sylwetkami.
Omacywanie (bez wywierania nacisku) okolicy żeber, kręgosłupa, lędźwi oraz miednicy i porównanie z opisem.
U zwierząt z długą lub bardzo gęstą sierścią, omacywanie jest jedyną metodą oceny kondycji ciała.
Tekst pochodzi z magazynu weterynaryjnego
FOCUS Royal Canin, wydanie specjalne:
Walka z otyłością u kotów
Menu
Reklama
Aktualności
| Zajmujemy się profesjonalnym wykonywaniem stron internetowych dla hodowców zwierząt rasowych, gabinetów weterynaryjnych, klubów felinologicznych, kynologicznych, organizacji pro - zwierzecych oraz osób prywatnych. Każdą tworzoną stroną traktujemy jak naszą wizytówkę, dlatego zależy nam na jej jakości tak samo jak właścicielowi strony. Wybierając nasze usługi mogą być Państwo pewni, że dołożymy wszelkich starań aby przedstawić Państwa ofertę w atrakcyjnej formie. Jezeli są Państwo zainteresowani nasza ofertą prosimy o kontakt za pośrednictwem poczty elektronicznej: jankowski.dariusz@yahoo.com |
Nasze Kocięta
Losowe zdjęcie
Literatura
